Yanacaq qiymətlərinin artımı iqtisadiyyatın hansı sahələrinə təsir göstərəcək?

Benzin və dizel yanacağı sosial baxımdan əhəmiyyətli məhsullardır və ölkə iqtisadiyyatının digər sahələrinə əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərir. Bu, motor yanacaqlarının pərakəndə qiymətlərindəki kəskin dalğalanmaların bütövlükdə iqtisadiyyatın “çalxalanması” deməkdir.

TIME beynəlxalq ekspertlərin rəylərini təhlil edərək bildirir ki, neft qiymətlərinin kəskin düşməsi tez və ya gec iqtisadi böhranın gərginləşməsinə gətirib çıxarmalı idi və təkcə neft istehsalı, emalı və ixracı ilə məşğul olan ölkələrə deyil bütün ölkələrə öz təsirini göstərir. Neft idxal edən ölkələr neftin qiymətinin düşməsindən yararlanmaqları ilə yanaşı, neft ixrac edən ölkələrin vəziyyəti də nisbətən yaxşıdır, çünki onlar digər ölkələrdən fərqli olaraq yanacaq idxal etmək məcburiyyətində deyillər, amma yenə də neftdən gələn gəlirlərin azalması nəticəsində yaranan boşluqları digər mənbələrdən gələn gəlirlər ilə doldurmaq məcburiyyəti ilə qarşılaşırlar. Bu arada iqtisadiyyatı təkcə neft gəlirlərinə arxalanmayan neft ixracatçısı olan dövlətlərin vəziyyəti stabil olmalıdır.  

Pandemiya dövründə yanacaq qiymətlərinin artırılması, turizm, sərnişindaşıma, ictimai iaşə, tədbirlərin təşkili, ticarət və s. kimi bu dövrdə demək olar ki, məhv olmuş biznes sahələrinin ayaqda qalan “qolları” olan fərdi sərnişin daşıma, sifarişlə çatdırılma xidmətlərinə növbəti zərbə olacaq və ümumilikdə bütün istehlak bazarında təqdim edilən bütün xidmət və malların mayadəyərinə və son qiymətinə təsir edəcək.      Bəzi şirkətlər sadəcə müəyyən sayda müştərilərinin itirəcək, bəziləri isə bəlkə də  tam olaraq fəaliyyətlərini dayandırmalı və ya daha güclü şirkətlərlə birləşməli olacaqlar.

İstehlakçı baxımından benzinin bahalaşması, alıcılıq qabiliyyətinin itirildiyini görərək, ehtiyac olmayan mallara xərclərini azaldanları qorxudur ki, bu da şirkət satışlarına mənfi təsir göstərir. Həm də iqtisadi böyüməyə və səhmlərin qiymətlərinə mənfi təsir göstərir. Böyümənin ən böyük səbəbi güclü tələbdir. Güclü iqtisadiyyat enerjiyə olan tələbi artırır və bu da qiymətini artırır. Bu isə hazırkı məqamda pandemiya səbəbindən mümkün deyil, çünki bir çox ölkənin iqtisadiyyatı çökmüş vəziyyətdədir.

Buna baxmayaraq beynəlxalq ekspertlər aşağı qiymətlərdən faydalanmaq mümkün olduğunu bildirirlər.

Düşən neft qiymətləri istehlakçılara yaşayış xərclərini aşağı salmağa və daha bahalı alış-verişə xərcləmək üçün pul qazanmağa kömək edir. Əksər hallarda, bu, nəqliyyat xərclərini azaltmaqla dolanışıqda və inflyasiyanı azaltmaqla nəticələnir. Əslində, neft qiymətlərinin düşməsi pulsuz vergi endirimidir. Nəzəri olaraq, neft qiymətlərinin düşməsi digər mal və xidmətlərə xərclərin artmasına və real ÜDM-in artmasına səbəb ola bilər.

Bununla birlikdə, deflyasiya və istehlakçı güvənindəki azalmaya da səbəb ola bilər və xərcləmək əvəzinə qənaət etməyi üstün tutula bilər. Aşağı neft qiymətlərinin daha bir dezavantajı, elektrikli nəqliyyat vasitələri kimi alternativ “daha ​​yaşıl” enerji növlərinə investisiyaları azalda bilər. Düşən neft qiymətləri avtomobil istifadəsindəki azalmanı dayandıra bilər və tıxacın artmasına və benzinin istifadəsinin ətraf mühitə mənfi təsirinə səbəb ola bilər.

Leave a ReplyCancel reply